Ο γενικός έλεγχος γονιμότητας περιλαμβάνει μία σειρά από επιμέρους ελέγχους κι εξετάσεις για να εξακριβωθούν οι αιτίες της αδυναμίας ενός ζευγαριού να φτάσει στη σύλληψη ύστερα από:

▪ Ένα χρόνο τακτικών σεξουαλικών επαφών χωρίς αντισυλληπτική προφύλαξη.
▪ Έξι μήνες τακτικών σεξουαλικών επαφών χωρίς αντισυλληπτική προφύλαξη, αν η ηλικία της γυναίκας είναι μεγαλύτερη των 35 ετών.

Ο συσχετισμός της ηλικίας της γυναίκας με το χρόνο που είναι σκόπιμο να περιμένει το ζευγάρι προτού υποβληθεί σε έλεγχο έχει να κάνει με το ότι η γυναικεία αναπαραγωγική ικανότητα είναι ευθέως ανάλογη με την ηλικία. Από τα 20 έως τα 30 της έτη -ή και λίγο αργότερα- μια γυναίκα έχει περίπου 25 έως 30% πιθανότητες σε κάθε έμμηνο κύκλο να μείνει έγκυος. Μετά την ηλικία των 37 ετών, αυτό το ποσοστό περιορίζεται σημαντικά, για να πέσει κάτω από 10% σε κάθε έμμηνο κύκλο όταν η γυναίκα ξεπεράσει τα 40 της έτη. Η γονιμότητα του άντρα επίσης υποβαθμίζεται με την ηλικία, όμως η μείωση της δεν είναι αντίστοιχα προβλέψιμη.

Έλεγχος γονιμότητας πραγματοποιείται επίσης σε περίπτωση που η γυναίκα έχει προβλήματα με την περίοδό της ή ένα από τα δύο μέλη του ζευγαριού παρουσιάζει ήδη διαπιστωμένο πρόβλημα γονιμότητας.

Η απουσία ωορρηξίας ή η ακανόνιστη ωορρηξία είναι συνηθισμένες αιτίες υπογονιμότητας στη γυναίκα. Άλλες αιτίες που ευθύνονται για την υπογονιμότητα στις γυναίκες σχετίζονται με τη δυσλειτουργία αναπαραγωγικών οργάνων ή είναι ορμονικές. Στην πρώτη κατηγορία ανήκει η σύμφυση ή ο τραυματισμός των σαλπίγγων, που πολλές φορές προκαλείται από προηγούμενο Σεξουαλικά Μεταδιδόμενο Νόσημα, η ενδομητρίωση, καθώς και μερικοί τύποι ινομυωμάτων. Ορμονικά αίτια υπογονιμότητας έχουν συχνά να κάνουν με τις ωοθήκες, το θυρεοειδή αδένα ή την υπόφυση. 

Για τον άντρα, τυπικά προβλήματα είναι η λειτουργία των όρχεων, η ποσότητα και η ποιότητα του σπέρματος. Η απόφραξη των σπερματοδόχων πόρων μπορεί επίσης να προκαλέσει υπογονιμότητα.

Το υπερβολικό σωματικό βάρος ή το πολύ μικρό σωματικό βάρος είναι πιθανό να συνδέονται με προβλήματα γονιμότητας, ενώ το ίδιο ισχύει και για την υπερβολική άσκηση. Άνδρες και γυναίκες επηρεάζονται επίσης από την κατανάλωση αλκοόλ σε αυξημένο βαθμό, ενώ στους άντρες το κάπνισμα μπορεί να μειώσει την ποσότητα και την κινητικότητα του σπέρματος.

Στην πρώτη επίσκεψη στο ιατρείο για τον έλεγχο γονιμότητας, η γιατρός λαμβάνει λεπτομερές ιστορικό και πραγματοποιεί φυσική εξέταση. Οι ερωτήσεις που γίνονται σχετίζονται με την περίοδο, πιθανή ανώμαλη κολπική αιμορραγία ή κολπικές εκκρίσεις, εμφάνιση πόνου και προβλήματα που μπορεί να επιδράσουν αρνητικά στην αναπαραγωγή, όπως οι παθήσεις του θυρεοειδούς. 

Ακόμη, το ζευγάρι ερωτάται για πιθανές φαρμακευτικές θεραπείες στις οποίες υποβάλλεται, ασθένειες που έχει περάσει, συμπεριλαμβανομένων Σεξουαλικά Μεταδιδόμενων Νοσημάτων, χειρουργικές επεμβάσεις στις οποίες έχει υποβληθεί, συνήθειες που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής του, ενώ λαμβάνεται και κληρονομικό ιστορικό. Επίσης, διερευνώνται οι μέθοδοι αντισύλληψης που χρησιμοποιεί το ζευγάρι, ο χρόνος κατά τον οποίο προσπαθεί να πετύχει σύλληψη, η συχνότητα των σεξουαλικών επαφών κλπ.

Στον έλεγχο γονιμότητας του άνδρα συμπεριλαμβάνεται εξέταση σπέρματος στο εργαστήριο και πιθανώς απεικονιστικές και αιματολογικές εξετάσεις για να διαπιστωθεί η κατάσταση και η λειτουργικότητα των αναπαραγωγικών οργάνων.

Ο έλεγχος της γυναίκας συνήθως περιλαμβάνει ορμονικές εξετάσεις για τη λειτουργικότητα των ωοθηκών και του θυρεοειδούς, καθώς και απεικονιστικές εξετάσεις όπως υπερηχογράφημα και υστερο-σαλπιγγογραφία. Από τα αποτελέσματα του αρχικού ελέγχου, θα εξαρτηθεί εάν το ζευγάρι θα προχωρήσει σε περαιτέρω εξετάσεις, όπως υστεροσκόπηση και λαπαροσκόπηση.

Εφόσον εντοπιστεί κάποιο αίτιο, η υπογονιμότητα συνήθως αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά με την κατάλληλη θεραπεία. Ωστόσο, ακόμη και αν δεν βρεθεί ο λόγος της υπογονιμότητας, στις περισσότερες περιπτώσεις μπορεί να εφαρμοστεί θεραπεία που θα οδηγήσει το ζευγάρι στην επίτευξη εγκυμοσύνης.